Akcja Dzierlatka – poszukiwanie ginącego gatunku

Dzierlatka Galerida cristata to gatunek skowronka, który preferuje tereny otwarte, ruderalne, bezleśne i płaskie. Jej pierwotne siedlisko to stepy Azji.

Jest to gatunek osiadły, zimujący w miejscu gniazdowania lub w  niewielkim oddaleniu (do kilku kilometrów). W Polsce wyodrębniły się dwa rodzaje populacji: miejska, związana z peryferiami miast, dzielnicami fabrycznymi, obszarami ruderalnymi, przemysłowymi i druga, związana z krajobrazem rolniczym.
Jest to gatunek o dosyć dobrze rozpoznanym rozmieszczeniu w Polsce. Wielkość jej populacji w latach 2000-2004 szacowano na 3500-4500 par. Od kilkunastu lat sygnalizowany jest spadek liczebności gatunku a wyniki MPPL kwalifikują go jako jeden z najbardziej zagrożonych wyginięciem w skali kraju.
W Regionie Świętokrzyskim dzierlatka ma status skrajnie nielicznie lęgowej. Kielecka populacja lęgowa zniknęła około 2005 roku a ostatnie lęgowe pary w województwie stwierdzano w tym samym roku w Ostrowcu Świętokrzyskim.
Akcję monitorowania dawnych stanowisk dzierlatki i rejestracji wszelkich nowych stwierdzeń rozpoczęto w 2003 roku. Choć historia regularnych obserwacji w Kielcach sięga roku 1990 kiedy to na obszarze kieleckich osiedli Świętokrzyskiego i Na Stoku notowano wszystkie stwierdzenia gatunku we wszystkich okresach fenologicznych. Kontrole odbywały się co 2-4 dni przez 5 lat.
W 2003 roku w oparciu o literaturę i dane zgromadzone w Regionalnej Kartotece Świętokrzyskiej Grupy Ornitologicznej sporządzono katalog 33 stanowisk dzierlatki w Regionie Świętokrzyskim. Wytypowane stanowiska kontrolowano przynajmniej dwukrotnie w terminach: 15.03.-15.04 oraz 15.05.-15.06. Większość stanowisk kontrolowano wielokrotnie w czasie sezonu lęgowego. Kontrole polegały na patrolowaniu i nasłuchu na wybranych obszarach. Kontrolowano też tereny przyległe, które potencjalnie spełniały wymogi siedliskowe tego gatunku (piaskownie, wysypiska śmieci, obszary ruderalne, przemysłowe, nieużytki miejskie, kamieniołomy, ugory, pastwiska).
Przeprowadzona akcja pozwoliła na potwierdzenie 2 oraz wykrycie 5 nowych stanowisk lęgowych dzierlatki.
W 2010 i 2011 roku prowadzono akcję poszukiwania dzierlatek koncentrując się na siedliskach, które są przez ten gatunek zasiedlane w innych regionach kraju: stacje benzynowe, hipermarkety, wielkie parkingi. Miejsca takie dość dobrze imitują naturalne siedliska dzierlatek (np. na Chorwacji płaskie, kamieniste, żwirowe tereny o znikomym udziale zakrzaczeń). W 2011 roku skontrolowano też kilkanaście obszarów porośniętych murawami kserotermicznymi na południu Regionu oraz kilkanaście kamieniołomów.
Wynik poszukiwań to dwa zupełnie nowe stanowiska lęgowe gatunku, dwie informacje o stanowiskach historycznych oraz 3 stwierdzenia zimowe. Tym samym jest to największa liczba stwierdzeń gatunku w Regionie Świętokrzyskim od 2003 roku.
W 2012 roku przeprowadzona zostanie ponowna kontrola wszystkich znanych stanowisk lęgowych dzierlatki oraz miejsc stwierdzeń zimowych a także możliwie dużo miejsc spełniających kryteria siedliskowe.
Wszystkich zainteresowanych udziałem w akcji zapraszam do kontaktu: lukasz.misiuna@ecopress.pl

fot.Internet