Kto zimuje w parku? Wyniki Zimowego Ptakoliczenia 2012

Napisany przez Łukasz Misiuna dnia 21 lutego 2012.
Zapisano w Badania, Edukacja, Nowości
Tagi: ornitologia, OTOP, ptaki, ptakoliczenie, zimowe liczenie ptaków

Srogie mrozy nie odstraszyły uczestników 8. Zimowego Ptakoliczenia, którzy w ostatni weekend stycznia wybrali się na poszukiwania ptaków zimujących w parkach i ogrodach. W akcji uczestniczyło blisko 2,5 tysiąca miłośników przyrody. Zaobserwowano ponad 113 tysięcy osobników z 94 gatunków.

Krzyżówka na najwyższym stopniu podium

Po podsumowaniu wszystkich obserwacji, pierwsze miejsce w tegorocznym Zimowym Ptakoliczeniu zajęła krzyżówka. Jest to już trzeci rok z rzędu, kiedy właśnie ta kaczka jest najliczniej obserwowanym gatunkiem. Krzyżówki zimą tworzą duże koncentracje na miejskich odcinkach rzek i zbiornikach wodnych, gdzie znajdują schronienie i pokarm.

Drugie miejsce zajął gawron. Od roku 2005 plasował się on w każdej edycji w pierwszej trójce. Zimą do Polski zlatują setki tysięcy gawronów z krajów Europy Wschodniej.

Najciekawiej wygląda sytuacja na miejscu trzecim. Znalazła się na nim bogatka, jednak jej przewaga nad czwartym w zestawieniu wróblem wyniosła tylko kilkaset osobników. Nie zmienia to faktu, że wyniki Zimowego Ptakoliczenia zaczynają odzwierciedlać wykrywany przez naukowe projekty badawcze spadkowy trend wróbla. Od roku 2009 gatunek ten zajmuje coraz niższą lokatę.

Lp.	gatunek	liczba osobników	Lp.	gatunek	liczba osobników
1	krzyżówka	30521	11	łabędź niemy	1799
2	gawron	8556	12	trznadel	1665
3	bogatka	8410	13	czyż	1587
4	wróbel	8312	14	sierpówka	1318
5	kwiczoł	7268	15	wrona siwa	1303
6	kawka	6119	16	kos	1295
7	gołąb miejski	5240	17	szpak	792
8	śmieszka	4973	18	gil	772
9	mazurek	4151	19	sójka	624
10	dzwoniec	2611	20	jemiołuszka	525

Tabela 1. – Lista 20 najliczniej spotykanych gatunków podczas Zimowego Ptakoliczenia 2012

Zima kwiczołów

Połowa gatunków z tegorocznej „pierwszej dwudziestki” znalazła się na niższych pozycjach niż przed rokiem, jednak w żadnym przypadku nie odnotowano spadku większego od dwóch pozycji. Wśród 6 gatunków, których sytuacja się poprawiła, największy skok odnotował kwiczoł (z miejsca 23. na 5.), szpak (z 25. na 17.) i łabędź niemy (z 18. na 11.) Bliski kuzyn wróbla i jednocześnie patron tegorocznego Zimowego Ptakoliczenia – mazurek – znalazł się na miejscu dziewiątym. Jest to pozycja o dwa oczka niższa niż w styczniu 2011, ale taka sama jak podczas liczenia w roku 2006.

Ostatnio równie dużą liczbę obserwacji kwiczoła odnotowano w roku 2007, kiedy był to najliczniej obserwowany gatunek. Wtedy, podobnie jak w tym roku, Zimowe Ptakoliczenie zbiegło się w czasie z nagłym nadejściem silnych mrozów, który zmusił stada tych drozdów do poszukiwania pokarmu na terenach położonych bliżej ludzkich zabudowań, a tym samym ułatwił ich zauważenie przez obserwatorów. Zwiększona liczebność kwiczołów może być również spowodowana niedoborem pokarmu na terenie Półwyspu Skandynawskiego, skąd pochodzi duża część zimujących w Polsce osobników.

Utrzymujące się do połowy stycznia stosunkowo wysokie temperatury mogły wpłynąć na pozostanie w Polsce większej niż zazwyczaj liczby szpaków i łabędzi niemych, a to z kolei może tłumaczyć większą liczbę przedstawicieli tych gatunków obserwowanych podczas tegorocznego Zimowego Ptakoliczenia.

Sikory i sroka najczęściej spotykanymi gatunkami

Poza rankingiem opartym na liczbie osobników, postanowiliśmy również sprawdzić, jakie ptaki uczestnicy akcji spotykali najczęściej. W tym celu sprawdzano, w jakim procencie nadesłanych kart zamieszczono informację o danym gatunku. Podobnie jak w latach ubiegłych, najbardziej rozpowszechniona okazała się bogatka, którą spotkano podczas 85% wszystkich obserwacji. Na drugim miejscu znalazła się inna sikora – modraszka (64%). Natomiast trzecią pozycję na podium zajęła sroka. Niestety, również w tej kategorii pogorszyła się sytuacja wróbla – w styczniu 2011 widywano go na 61% wizyt w terenie, w tym roku zaledwie na 50%. Krzyżówkę – najliczniejszy gatunek Zimowego Ptakoliczenia – spotykano średnio na co czwartej wyprawie.

Faunistyczne ciekawostki

Oprócz stałych bywalców parków i ogrodów pojawiły się też ornitologiczne ciekawostki: m.in. zimująceświstuny (obserwowane w Warszawie, we Wrocławiu i w Świdnicy), płaskonos (w Warszawie i Świdnicy), oraz nie będąca naszym rodzimym gatunkiem karolinka (w Warszawie).

Poza kaczkami zlatującymi zimą do miast uczestnicy Zimowego Ptakoliczenia mieli okazję obserwować gatunki, które zwykle nielicznie zimują na terenie naszego kraju. Do tego grona zalicza się m.in. grzywacz, widziany podczas 12 wizyt w terenie. Niemal wszystkie pochodziły z zachodniej części Polski, gdzie łagodniejszy klimat sprzyja zimowaniu tego gatunku. Wyjątkiem była Warszawa, gdzie zimujący grzywacz pojawił się pierwszy raz od 7 lat.

Innym coraz częściej pozostającym na zimę gatunkiem jest rudzik – widziano go podczas 59 wypraw. W tym przypadku jeszcze wyraźniej zaznaczyła się dominacja województw zachodnich, aczkolwiek należy pamiętać, że stamtąd spłynęło znacznie więcej kart obserwacji niż ze wschodniej części kraju.

Uczestnikom akcji chętnie pokazywały się dzięcioły. Poza najczęściej spotykanym dzięciołem dużym na kilku wyprawach na Lubelszczyźnie, Mazowszu i Podkarpaciu widziano także dzięcioła białoszyjego. Dzięcioła zielonosiwego spotkano na Podkarpaciu (w Babicy, w Krzeczkowej i Grabownicy Starzeńskiej), a także na Warmii i Mazurach, Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie. Z Opolszczyzny, a dokładnie z Wyspy Bolko w stolicy województwa, gdzie wycieczkę zorganizowała Opolska Grupa OTOP, pochodzi jedyna obserwacja zimującego kopciuszka. W dwóch lokalizacjach w Wielkopolsce (Środa Wielkopolska i Granowo) obserwatorzy mieli przyjemność podziwiać uszatki.

Bardzo dziękujemy wszystkim osobom, które zaangażowały się w tegoroczne Zimowe Ptakoliczenie. Szczególne podziękowania składamy przewodnikom wycieczek oraz wolontariuszom, którzy pomagali wprowadzać spływające dane do AwiBazy. Już dzisiaj zapraszamy do udziału w kolejnej akcji organizowanej przez OTOP, którą będzie rozpoczynająca się 21 marca kampania Spring Alive.

Więcej informacji:

Katarzyna Groblewska

Rzecznik prasowy

+48 500 239 648

katarzyna.groblewska@otop.org.pl

Ogólnopolskie Towarzystwo Ochrony Ptaków(OTOP)

to działająca od dwudziestu lat organizacja pozarządowa o statusie pożytku publicznego, zajmująca się ochroną dzikich ptaków i miejsc, w których one żyją. Celem Towarzystwa jest zachowanie dziedzictwa przyrodniczego dla dobra obecnych i przyszłych pokoleń. Jego działania wspiera rzesza kilkunastu tysięcy członków, wolontariuszy i sympatyków. OTOP jest polskim partnerem światowej federacji towarzystw ochrony ptaków – BirdLife International.

Po 20 latach istnienia OTOP to: