Państwowa Rada Ochrony Przyrody za ochroną Puszczy Białowieskiej
Państwowa Rada Ochrony Przyrody, na posiedzeniu plenarnym 18 listopada 2015 r., wyraziła zdecydowanie negatywną opinię na temat propozycji zwiększenia pozyskania drewna na terenie Puszczy Białowieskiej oraz wzrostu ingerencji gospodarki leśnej w strukturę i stopień zachowania zbiorowisk leśnych tego obszaru, zawartą w projekcie aneksu do Planu urządzania lasu. Eksperci PROP podkreślili, że w świetle badań naukowych usuwanie zaatakowanych drzew, służące jakoby zwalczaniu kornika drukarza, nie ma istotnego wpływu na przebieg jego gradacji i tempo wydzielania się posuszu, a przynosi poważne szkody przyrodnicze, w tym w gatunkach będących przedmiotami ochrony w Obszarze Natura 2000 Puszcza Białowieska, a także narusza naturalną dynamikę procesów regeneracyjnych zachodzących w ekosystemach leśnych po zaburzeniach wywołanych gradacją. Gradacja kornika drukarza, odpowiedzialna za okresową nadprodukcję martwych drzew, jak i późniejszy ich rozkład w wyniku działania organizmów saproksylicznych, są procesami naturalnymi, natomiast działania naruszające te procesy mogą nieść skutki odmienne od zakładanych – np. przedłużać trwanie gradacji i zwiększać sumaryczną liczbę drzew wydzielających się w wyniku opanowywania przez kornika.
PROP zwrócił uwagę na fakt sprzeczności pomiędzy planowanym zwiększonym etatem cięć, a zapisami zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Białymstoku, ustanawiającego plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Puszcza Białowieska, opublikowanego 12 listopada 2015 r. w Dzienniku Urzędowym Województwa Podlaskiego, w którym stwierdza się m.in., że usuwanie zamierających drzew, w tym świerków zasiedlonych przez kornika, jest potencjalnym zagrożeniem dla niektórych przedmiotów ochrony Natura 2000 – przyjęcie aneksu do Planu w proponowanym brzmieniu stanowiłoby w świetle tego zarządzenia rażące naruszenie prawa.
PROP wskazał, iż zwiększone pozyskanie drewna zaplanowane w Nadleśnictwie Białowieża narusza zarówno postanowienia prawa krajowego (zawarte w ustawie o ochronie przyrody), jak i międzynarodowego (Dyrektywy Ptasiej i Siedliskowej), a także stoi w sprzeczności z zasadami ochrony przyrody wynikającymi z ratyfikowanych przez Polskę międzynarodowych konwencjach (o ochronie różnorodności biologicznej i o ochronie europejskiej fauny i flory oraz siedlisk przyrodniczych); ponadto w 2014 r. cała Puszcza Białowieska, po obu stronach granicy, została wpisana przez UNESCO na Listę Obiektów Światowego Dziedzictwa (wcześniej, od 1979 r., na listę tą wpisany był tylko Białowieski PN), co jest zobowiązaniem naszego kraju do ochrony w Puszczy całości różnorodności biologicznej i procesów naturalnych – przestrzeganie tego zobowiązania jest kwestią wiarygodności Polski wobec społeczności polskiej i międzynarodowej.
PROP postuluje zapewnienie trwałego statusu ochronnego Puszczy Białowieskiej jako obiektu wyjątkowego w skali międzynarodowej, w celu uniknięcia w przyszłości nacisków grup interesu, branżowych i lokalnych na zwiększenie pozyskania drewna. Przyroda jest jednym z najcenniejszych zasobów Polski, który powinien być doceniany i służyć promocji naszego kraju. Dotyczy to szczególnie Puszczy Białowieskiej – unikalnego obszaru przyrodniczego o 600-letnej tradycji ochrony, rozpoznawalnego na całym świecie. Puszcza Białowieska jest najlepiej zachowanym fragmentem lasów naturalnych na niżu europejskim, jednym z kluczowych ogniw przyczyniających się do zachowania wysokiego stanu różnorodności biologicznej naszego kontynentu. O jej unikatowości stanowi wysoki udział zbiorowisk o charakterze naturalnym, wysoka różnorodność biologiczna oraz złożoność struktury, a także stopień zachowania i ciągłość procesów ekologicznych na przeważającym jej obszarze.
Powierzchnia Puszczy Białowieskiej, stanowiąca około 0,5% obszaru lasów Polski, oraz wielkość pozyskania w niej drewna, nie przekraczająca 0,2% ilości tego surowca pozyskiwanego na obszarze naszego kraju, sprawiają, że ewentualne ograniczenie przychodów związanych z jej eksploatacją nie ma w skali kraju czy PGL Lasy Państwowe istotnego znaczenia gospodarczego. Natomiast wartości wynikające z ochrony Puszczy są ogromne, zarówno z punktu widzenia unikatowości tego obszaru, jego znaczenia dla nauki (w tym leśnej), rozwoju turystyki oraz wizerunku naszego kraju w Europie i na świecie. Polski nie stać na bezpowrotną utratę tego, czego nie posiada już prawie żaden inny naród europejski – pozostałości pierwotnego lasu naturalnego. Priorytetem ochrony i zarządzania zasobami Puszczy powinno być zachowanie jej naturalnego charakteru i ciągłości możliwie jak najmniej zakłóconych procesów ekologicznych i ewolucyjnych, co oznacza ograniczenie lub dostosowanie do tych potrzeb zasad gospodarki leśnej na przeważających jej fragmentach. Nie należy więc dopuszczać do interwencyjnego pozyskiwania drewna na terenie Puszczy, w tym w szczególności ingerencji w drzewostany 100-letnie i starsze, oraz w leśne zbiorowiska z Załącznika nr I do Dyrektywy Siedliskowej (łęgi i grądy).
Obecny sposób i ograniczony zakres prowadzenia gospodarki leśnej na terenie Puszczy Białowieskiej, który rozpoczął się wraz z zatwierdzeniem obowiązujących planów urządzenia lasu w 2012 roku, wynika z jej statusu obszaru Natura 2000 oraz obiektu Światowego Dziedzictwa UNESCO. Intensywność użytkowania lasu określona w obowiązujących planach urządzenia jest kompromisem pomiędzy ochroną naturalnych procesów a potrzebami lokalnych społeczności. Zamieranie świerka w niektórych drzewostanach Puszczy jest wynikiem gradacji kornika drukarza, która jest przejawem naturalnej dynamiki populacji tego owada i prowadzi do stopniowej przebudowy składu i struktury tych drzewostanów i ich dostosowania do zmieniających się warunków klimatycznych i wodnych. Wskazywanie zamierania świerka jako zagrożenia dla trwałości lasów Puszczy Białowieskiej i wykorzystywanie tego faktu do zwielokrotnienia ilości pozyskiwanego surowca drzewnego, jest rezultatem braku zrozumienia wpływu czynników naturalnych na kształtowanie dynamiki i struktury naturalnych zbiorowisk leśnych lub wynika z ignorowania tej wiedzy dla potrzeb partykularnych interesów.
Państwowa Rada Ochrony Przyrody wyraziła przekonanie, że propozycje zmian zapisów Planu urządzania lasu Nadleśnictwa Białowieża, zawarte w propozycji aneksu przedstawionej do konsultacji społecznej przez RDLP w Białymstoku, są nie do przyjęcia.
