Program ochrony drzew „Drogi dla Natury”
Wszyscy wiemy, jak ważne są drzewa. Produkują tlen, pochłaniają zanieczyszczenia, chłodzą powietrze w upalne dni. Stare drzewa są także ważnym elementem przyrody – często stanowią siedliska dla wielu chronionych gatunków ptaków, owadów czy grzybów. Drzewa w otwartym krajobrazie stanowią także element naszego dziedzictwa kulturowego, np. stare przypałacowe aleje będące czasem jedynym śladem dawnej świetności danego miejsca. W ostatnich latach w Polsce wycina się bardzo dużo drzew, ale też coraz więcej uwagi zwraca się na ich ochronę.
Jednym z działań służących poprawie losu drzew jest program Drogi dla Natury, który od 2009 roku prowadzi Fundacja EkoRozwoju wraz z organizacjami partnerskim z kilku regionów Polski. W ramach tego programu realizowane są różnorodne działania na rzecz odwrócenia trendu zanikania zadrzewień liniowych.
W latach 2010-2012 dzięki dotacji z programu Infrastruktura i Środowisko oraz dofinansowaniu z NFOŚiGW w partnerstwie z ponad 55 zarządcami dróg różnych szczebli posadzono 30 000 drzew przy polskich drogach. Podczas realizacji tego zadania okazało się, że przy polskich drogach jest miejsce dla drzew a drogowcy chętnie je sadzą. Program okazał się sukcesem – pod koniec realizacji sadzenia drogowcy wskazali zdecydowanie więcej miejsc pod nowe nasadzenia niż ilość drzew jakimi dysponowała Fundacja EkoRozwoju.
Od 2010 roku rozpoczęto także szereg działań informacyjnych na temat roli zadrzewień liniowych i drzew w otwartym krajobrazie. Zorganizowano kilka seminariów regionalnych oraz ogólnopolską konferencję w maju 2012 r. W wyniku tych działań oraz podczas współpracy z urzędnikami i zarządcami dróg okazało się, że wielu z nich ceni drzewa, jednak nie do końca wie, co dla drzew jest dobre, by żyły jak najdłużej. Pokutuje także wiele szkodliwych mitów na temat drzew, np. wiele osób wciąż uważa, że każde stare, dziuplaste drzewo grozi zawaleniem i należy je usunąć. Ponadto jako istotny problem wskazano brak choćby najprostszego systemu zarządzania drzewostanem, dzięki któremu urzędnicy gmin mogliby lepiej dbać o drzewa na swoim terenie.
Naprzeciw tym potrzebom wyszedł program Drogi dla Natury, w ramach którego rozpoczęto realizację tzw. lokalnych kampanii zadrzewieniowych w gminach. W latach 2012-2013 dzięki dotacji z NFOŚiGW we współpracy z 24 gminami opracowano programy zadrzewieniowe. Dokumenty te opierają się na przeglądzie zadrzewień liniowych w gminach i mają stanowić podstawę do zarządzania drzewostanem na terenie gminy. W gminach realizowano także modelowe nasadzenia drzew oraz przeprowadzano zajęcia edukacyjne z dziećmi.
Ważnym elementem działań były dwudniowe szkolenia dla urzędników i zarządców dróg pt.: ”Drzewa w otwartym krajobrazie – instrukcja obsługi”. Jesienią 2012 roku oraz wiosną 2013 roku zrealizowano 24 takie szkolenia podczas których przeszkolono ponad 500 osób zajmujących się zawodowo drzewami. Autorski program szkoleń oparty na wydanych w ramach programu Drogi dla Natury publikacjach „Aleje – skarbnice przyrody” oraz „Aleje – podręcznik użytkownika” w kompleksowy sposób omawiał zagadnienia utrzymania i pielęgnacji drzew. Podczas szkoleń przedstawiano także przyrodnicze walory drzew oraz zasady rozważnego wydawania pozwoleń na wycinkę. Każde szkolenie oprócz części teoretycznej zawierało część terenową, podczas której uczestnicy uczyli się podstaw przyrodniczej inwentaryzacji drzewa, poznawali zasady oceny stanu drzewa oraz właściwej pielęgnacji. Szkolenia były prowadzone przez doświadczonych praktyków: przyrodników, arborystów i architektów krajobrazu.
W tym roku Fundacja EkoRozwojuu kontynuuje działania na rzecz ochrony drzew w otwartym krajobrazie. We wrześniu 2013 roku ruszyła kolejna edycja szkoleń w gminach. Pierwsze szkolenia odbyły się w gminach Leśna oraz Zgorzelec na Dolnym Śląsku. Do czerwca 2014 roku przeprowadzone zostaną przynajmniej 22 szkolenia w 10 województwach. Wszystkie szkolenia są bezpłatne, uczestnicy w ramach materiałów szkoleniowych otrzymują publikacje książkowe wydane w ramach programu Drogi dla Natury. Szkolenia SA otwarte – pierwszej kolejności zapraszane są na nie urzędnicy z gminy w której szkolenie się odbywa oraz gmin ościennych, jednak w miarę wolnych miejsc mogą się na nie zgłaszać wszyscy, którym leży na sercu los drzew.
Szkolenia są realizowane wdzięki dofinansowaniu z Komisji Europejskiej w ramach projektu LIFE Roads for Nature – campaign promoting trees in Poland`s rural landscapes, as habitats and ecological corridors oraz z NFOŚiGW.
Terminarz szkoleń oraz informacje o innych działaniach w ramach programu Drogi dla Natury na www.aleje.org.pl
Przyrodnik, pedagog, specjalista zarządzania zasobami przyrody i środowiska, działacz przyrodniczych organizacji pozarządowych, promotor walorów przyrodniczych i turystycznych województwa świętokrzyskiego 
